Prawo przeciwpożarowe

My Fryderyk Wilhelm z Bożej Łaski Król Pruski etc.

Czynimmy wiadomo, i oznaymuiemy niniejszym Edyktem itd. Doświadczenia wielorakie nauczyły, iż wynikające po Wsiach Prowincji Prus Nowo-Wschodnich Pożary dla nadzwyczajnego spustoszenia stają się przyczyną, ponieważ Budynki y Podworza Poddanych, tak blisko siebie są położone że Płomień wybuchający z jednego Budynku, niezaromowanym sposobem drogi obejmuie, y przeto używanie Naczyń do gaszenia ognia, nie tylko nader trudnym, ale nawet co więcej jeszcze, niepodobnym staje się.

Lubośmy w przekonaniu o szkodliwych tegoż sposobu budowania się skutkach, zamierzając istotną Naszych Poddanych pomyślność, w pojedynczych przypadkach do umorzenia takowego złego zwyczaju już się przykładali, częstokroć jednakże doświadczać Nam przyszło, że Przeciwność y uprzedzenia wzrostu uskutecznienia tegoż zamiaru wiele przeszkadzały.

Zatym za potrzebą uznaliśmy rzecz mocą wydającego się Kraiowo-Publicznego Prawem uchwalonego Przepisu wszelkie podobne na niczym fundujące się a zbawienne Urządzenie tamujące przeciwności umorzyć, Sądowe zaś Zwierzchności, przeciw wszelkim ich Poddanym wymówkom, co się tycze tey Rzeczy, ubezpieczyć y umocować, jakoż niniejszym rozkazujemy Edyktem ażeby:

• I

Żaden Poddany, gdy pojedyncze, lub więcej Budynków Poddanych, Podworza albo nawet, całe Wsie pożarem spłonią się y dlatego lub też dla jakiej bądź Ruiny Zabudowań, jako też, z innych przyczyn nowo wystawione być mają, do zaczęcia wystawienia nowego Domu, lub Zabudowania Podworza całego dopóty Prawa, niemiał dopóki Zwierzchność Miejscowa, onemu nie wyznaczy miejsca, do zabudowania się. Do której to zwierzchności w podobnych okolicznościach udać się ma.

• II

Zdaniu Zwierzchności Sądowej to której naypierwey dozor Policyiny we wsiach swych należy która oraz o utrzymaniu poddanych swych troskliwie dbać powinna, zostawnie się Decyzya y rozrządzenie czy nowo zabudować się mające Podworza lub pojedyncze Budynki przeszłe swe lub nowe jakie Miejsca tudzież w jakiej odmiennej dla ochronienia niebezpiecznych pożarów dostatecznej rozległości wyznaczone mieć mają i w jakim sposobie miejsca dworne i wsie rozszerzone być powinny, w której to okoliczności, jej tylko jest powinnością starania się, ażeby Poddany których Poodworza, lub pojedyncze budynki przeniesione być mają ze szkodą z takowego przeniesienia dla nich wynikać mogącą stosowną do rzeczy odbierali bonifikacją.

• III

Jeżeli z okazji przeniesienia podworza lub pojedynczych budynków, użyteczne grunta possasora wprawdzie zabudować wypada, dawniejsze zaś miejsca zabudowane wzajemnie uprawiane i na użytek obrócone być mogą, a zatem possessor żadnego w całości gruntu swego użytecznego, nie ma uszczerbku, wtedy żadna nie nastąpić ma bonifikacja która jednak w regule wszędzie wyznaczona będzie, kiedy posesor przestawić się mającego budynku jaką utratę w całości gruntów swoich użytecznych dotąd posiadanych poniósł. Za stratę jednak względem dobroci i lepszej uprawy gruntu jeżeli szkoda nieznaczna, nagroda zaś bardzo trudna, żadnej żądać nie można bonifikacji ani też dawana być nie ma, lecz powinien posesor tak małą własnym przemyśleniem nagrodzić się mogącą stratę, uważając większe bezpieczeństwo budynków, z swej własności bez żadnej znosić bonifikacji.

IV

Jeżeliby także i Poddany w przeniesieniu własnych swych budynków, tyle tylko od gruntu swego użytecznego lub w zażywaniu Onego stracił, iż taż strata w proporcji jego sytuacji żywienie się wcale by nie naznaczyła, co zwierzchność sądowe za znoszeniem się z landratem w każdym razie rozważyć mają, jako co na przykład jeśli włościan włóczny lub półwłóczny kilka tracą stóp kwadratowych i w takowym przypadku bonifikacja mało znaczącej szkody, wielce staje się trudną wtedy posesor takową stratę równie bez bonifikacji sam znosić powinien.

V

Równie toż samo być powinno kiedy nie tylko budynki osobnego gospodarza lecz więcej budynków albo podworza sąsiedzkich gospodarzów przeniesione bywają a stąd znikająca szkoda dla każdego z osobna gospodarza nieznaczną, bonifikacja zaś Trudą by była.

VI

Gdyby zaś Bonifikacja podobnej szkody, bez nader wielkiej trudności nastąpić mogła i posesor gruntu onejby żądał, albo też jeśli szkoda większej jest wartości, w ten czas taż szkoda akuratnie otaksowaną i nagrodzoną być powinna.

VII

Takowe otaksowanie przez przysięgłych sołtysów dystryktowych uskutecznić można, albo w niedostatku tychże przez ludzi znających rzeczy równie przysięgłych; pomiar zaś grunt samego jeżeli potrzebnym być miał przez komorników alias ziemiomierców przysięgłych, my zaś wzajemnie przychylając się z ojcowskim ku krajowi miłości naszej do wsparcia interesu wspólnie pożytecznego umyśliliśmy koszt detaksacji i pomiaru za zrobienie potrzebnie być mogącej planty w amtach naszych ekonomicznych, z kasy naszej całkiem kazać wypłacać. Po wsiach zaś innych zwierzchności sądowej połowa kosztu kasy naszej nastąpić ma, a druga połowa od należytego Dominio Patrimoniali przyjęta być powinna.

VIII

Nadgrodzenie czyli bonifikacja straty w gruntach zawsze podług reguły, jeżeli tylko być może osobliwie zaś jeszcze, kiedy posesor inaczej w stanie uiszczenia się obowiązkowi danin utrzymanym być by nie mógł, w innych czynić się ma gruntach, w którym to zdarzeniu pomiędzy wszystkimi innymi gruntami, place wspólne gromadzkie około wsiów leżące wybrać należy względem bezpłatnego odstąpienia których gromady wprawdzie wysłuchać, jednak zaś na żadne zezwolić nie można protestacje i przeciwności skoroby tylko też gromady bez tychże obejść się mogły gruntów.

IX

Jeżeli takowa bonifikacja nie inaczej stosownie czynić by się mogła jak tylko przez to, że nowy posesor nieco gruntu sąsiada swego dostać musi, powinien zatym tenże sąsiad ostrzegając sobie bonifikacją, bez najmniejszego na to zezwolić i sprzeciwienia się.

X

Jeżeli Nadgrodzenie czyli bonifikacja straty gruntu takowym sposobem w innych czynić by się mogła gruntach a jednak posesor w stanie odbywania powinności swych i żywienia się by się został, gdyby choć pieniędzmi zaspokojony został, albo jeżeli okazja się zdarzyła do nakupienia sąsiedzkich dla nagrodzenia w naturze gruntów, albo też jeżeliby tylko pożytek, przez niejaki tylko czas stracić mogący bonifikować należało wtedy bonifikacja za poprzedzającym akuratnym otaksowaniem w gotowiźnie czynić się powinna.

XI

Takowa bonifikacja z kasy komunalnej gromady albo w niedostatku tej, od wszystkich członków gromady nie wyłączając aktorów budujących się w […] się mających, którzy także część wspólna na nich spadającą powinni przyjąć na siebie, równie tak jako i inne nadzwyczajne onera wspólne gromadzkie w proporcji w każdym miejscu używanej dostarczona być musi.

XII

Przy regulowaniu tychże bonifikacji zawsze z landratem znosić się należy, który względem dostarczenia dodatku do bonifikacji podając specyfikację osobistych składek kamerze do aprobacji raportować także też, skoro taż nastąpi aprobacja o nieodwłoczne uskutecznienie projektu budowania starać się powinien.

XIII

Jeśliby zaś dołączenie dodatków nadgrodzenia czyli bonifikacji nad siłę gromady okazało się czego zaraz w pierwszym układaniu projektu dojść będzie można, landrat o tym nieodwłocznie do kamery raportować jest zobowiązany, ażeby cały projekt albo zniesionym albo sposobem uskutecznić się mogącym modyfikowanym być mógł, albo inne dla łatwości gromady przyczynienia się wynalezione były. Osobliwym zaś to naszym będzie łaskawym ukontentowaniem, kiedy zwierzchności sądowe do tego przychylając się prócz zwyczajnego uwolnienia od podatków dwornych dobrowolnymi dodatkami uskutecznienie takowego projektu przyspieszą.

XIV

Decyzja czy suma bonifikacji w gotowiźnie opłacić się mająca posesorowi zapłacona, albo jakim innym sposobem dla onegoż i dworu jego pożytku używana być ma, zostaw uje się jedynie zdaniu zwierzchności sądowych, te zaś zwierzchności wzajemnie względem opłacenia podatków opowiadać za poddanych są obowiązane.

XV

Za odebraniem takowej bonifikacji poddani na przeniesienie swych budynków nawet całych podworzów podług żądania zwierzchności zezwolić powinni.

XVI

Jeżeli się zaś sprzeciwiają zamiarowi zwierzchności sądowych generalnie względem zabudowania się rozległych od siebie oddziałach albo nie kontentują się ofiarowana bonifikacją, landrat z znoszeniem się ich zwierzchnościami tychże wysłuchać ma poddanych indagacją z obopólnych onych przyczyn i powodów z obowiązku wyprowadzić i w protokół zapisać kamerze zaś nieodwłocznie z poddaniem protokołów wszelkich w tej mierze czynności spisanych przyłączając także jeśli potrzeba akuratną plante sytuacji uczynić raport jest obowiązany.

XVII

Jeżeli poddani prócz zwierzchności sądowej jeszcze innym dóbr posesorom względem posług dziesięcin albo czynszu podlegają albo jeżeli są dzierżawcami czasowymi, dziedzicznymi, tudzież czynszownikami plebańskimi, lub kościelnymi czyli też jeśli do jakiej należą pobożnej fundacji, wtedy do wyprowadzić się mającej indygacji ich panowie, którym względem posługi dziesięcin czynszu podlegają dzierżawcy czasowi i dziedziczni i Panowie dziedziczno-czynszowi, księża, dozorcy kościołów, także , także dozorcy pobożnych fundacji, powołani być powinni, obowiązani także Ci księża i dozorcy względem umówionego albo jeszcze czynić się mającego ułożenia aprobacji u swej zwierzchności duchowej i kamer y naszej wojenno-ekonomicznej poszukiwać.

XVIII

Jeżeli się nie uda Landratowi ( o co jednak gorliwie starać się powinien) zachodzące między zwierzchnościami i poddanymi sprzeczki w dobroci rozsądzać wtedy sprawa ta do decyzji kamery należy, która po poprzedzającym ścisłym onej wyegzaminowaniu z powołanie jednego, lub więcej swych justycjariuszy ile tylko być może przyłączając dowody prędko zdecydować musi. Tenże wyrok kamery bez najmniejszej zwłoki wszystkimi rzecz mającymi aktorom przez landrata powinien być oznajmiony i onych oświadczeń w tej mierze żądane, a jeśli nim się kontentują uskutecznienie projektu do końca przyprowadzić, jeżeliby zaś jeden albo drugi przez to uciążonym być się poczuwał, wtedy ten w usprawiedliwieniu się względem swych zażaleń wysłuchany oraz bez najmniejszej zwłoki z przyłączeniem protokółów spisanych wszelkich tego interesu tyczących się czynności do kamery raport uczyniony być musi

XIX

Taż kamera takowy interes jeszcze raz za znoszeniem się z innymi justycjariuszami uważnie roztrząsnąć i w tej okoliczności akta tak własne jako urzędu land ratowskiego, dając z obowiązku swe żądanie do departamentu prowincjonalnego dla finalnej decyzji przesłać jest obowiązana.

XX

Na takowym wyroku tegoż Departament co się tyczy uskutecznienia projektu do budowania koniecznie i nieodmiennie przestać potrzeba i przeciwko onemu u żadnej zwierzchności poszukiwać regresu nie jest wolno, gdyż w podobnych rzeczach policji tyczących się, gdzie nade wszystko o najspieszniejszych budynków chłopskich restauracją idzie, równie spiesznego żądamy postąpienia i na żadne u zwyczajnych sądów nie pozwalamy sprawy.

XXI

Wzajemnie zaś nie jest zabroniono i wolno każdemu, który w tym razie użyteczne straciwszy grunta mniema iż w wynalezionym nadgrodzeniu dostatecznej nie otrzymuje bonifikacji od tego który powinien jest uczynić bonifikacją drogą prawa u przyzwoitego sobie sądu zupełnego poszukiwać zaspokojenia, w którym to razie zaś takowy aktor jeśli dekretem sądowym tyle mu tylko przyznano będzie, ile by z przeszłego wynalezienia był odebrał, sam jedynie ekspensom popadać powinien.

XXII

Gdy ci których podworza, czyli pojedyncze budynki przeniesione być mają wyrokowi od departamentu skarbowego prowincjonalnego zapadłemu posłuszni być nie chcieli i przepisaną budowlę wyprowadzić sprzeciwili się, wtedy sądy miejscowe bez najmniejszego jednak postępowania procesualnego co niniejszym edyktem wyraźnie zakazujemy, przeciw upornym jeśli chłopi dzierżawni albo poddani pańszczyznę odbywający w przeciągu Frysztu przejudykującego mają, dla nowego zaś podworza przyjmującego jako najpierwszą położyć trzeba kondycję aby przepisaną budowlę pod warunkami przepisanymi wprowadzał.

XXIII

Jeżeli zaś sprzeciwiający się poddany dziedzicznym swego miejsca jest posesorem wtedy koszt potrzebny do uskutecznienia projektu budowania tyczącego się z własnego jego majątku dostarczany być musi, albo jest Dominum Dóbr, lub któżkolwiek , tenże koszt założyć oświadcza się wtedy na tymże gruncie należycie zabezpieczony być powinien Jeżeli zaś takowa załoga kosztu wraz dostarczyć się nie mogła nieodwłocznie do taksy subhastacji dworku przystępować. Nabywającemu zaś Nowotnemu wyprowadzenie projektu budowania za pierwszą położyć kondycję powinno. Wolno ma być w prawdzie takiemu posesorowi dziedzicznemu jeszcze w terminie licytacji znieść sprzedaż dworku swego i w posesyji Onego utrzymać się gdy się oświadcza, iż wyrokowi jemu wiadomemu poddać się chce, wzajemnie jednak koszty i ekspens z otaksowania i subhastacji wynikły nosić, oraz stawiającym się na licytację ekspens podróżny i opóźnienie swych interesów podług ich likwidacji bonifikować jest obowiązany.

XXIV

Przeciwko podobnej eksmisji albo subhastacji wreszcie nikomu ani nawet małoletnim, księżom, kościołom i fundacja pobożnym służyć nie ma dobrodziejstwo prawne, względem przywracania się do przeszłego stanu, lecz im zostanie się do opiekunów lub dozorców swój czynić regres.

Co się tyczy małoletnich, rozkazujemy jednak iż jeżeliby opiekunowie wyprowadzeniu ułożonego prawem uchwalonego projektu budowania upornie się sprzeciwili, ich zezwolenie przez sądową zwierzchność czynione i innemu wyznaczyć się mającemu opiekunowi, staranie około zabudowania poruczone i zlecone być może.

XXV

Wszelkie czynności i ekspedycje w interesach tyczących się budowania w rozległych sobie oddziałach podworza i budynków, wreszcie jako interesa policyjne uważane a zatym uwolnione od stempla i szaportlów używać będą.

XXVI

wszelkie edyktem niniejszym ustanowione prawidła także i w ten czas przystosowane być powinny, kiedy osobne lecz razem mieszkające zwierzchności do nowego przymuszeni zostaną zabudowania. Landratom zaleca się w takowych przypadkach osobliwiej pilnować dopełnienia prawa i w potrzebne zdarzenia do kamery przełożonej o tym raportować. Równie i po miastach takowe prawidła ile tylko być może do skutku przeprowadzone będą.

XXVII

Ufamy zatym w najłaskawiej w wiernych naszych posesorach oraz i zwierzchnościach iż zdarzających się przypadkach do budowania rozległych od siebie oddziałach budynków własnych, jako i ich poddanych nawet samych siebie niejako samych siebie poświęcając na to, co wszystko w skutkach zbawiennych pożytecznego tegoż urządzenia hojnie nadgradza się, gorliwie przyczynić się będą, i rozkazujemy przyt ym iżby przepisy tegoż edyktu od wszelkich zwierzchności, których ta rzecz tyczy się z obowiązku dopełnione zostały, także aby od Dykasterjów Justycyjnych żaden proces przeciwko onym pozwolonym nie był.

 

Na co dla większej wagi ręka własną podpisaliśmy się i pieczęć naszą królewską przycisnąć rozkazaliśmy

Dań w Berlinie, dnia 26. czerwca 1799

Fryderyk Wilhelm

Opis: Przepisy przeciwpożarowe

Data: 1799

Kraj pochodzenia: Królestwo Prus

Miejsce przechowywania: –

Pozyskane: –

Zespół: Edykty Królestwa Prus

Sygnatura: 3a-001-002